Hangi Eseri Hangi Yayınevinden Okumalı? – I

Çeviri mevzusu üzerinde fazlasıyla durduğumu takipçilerimiz biliyor. Her ne kadar “En İyi Çeviri Yapan Yayınevi Hangisi?” yazımızda iyi çevirilere sahip yayınevlerini belirtsek de iyi çeviriler bazen beklemediğimiz yayınevlerinden çıkabiliyor ya da iyi yayınevleri bazı eserleri yeteri kadar iyi çeviremiyor. Bunun ana sebebi çevirmen oluyor. Çünkü iyi bir çevirmen bir çevirisini Can Yayınlarından yayımlarken başka bir çevirisini de Bordo-Siyah Yayınlarından yayımlayabiliyor. Tabii bu sadece bir örnek. Bunun haricinde bazen önemli bir çeviri eser alırken bizim iyi olarak nitelendirdiğimiz yayınevleri arasında çelişkide kalıyoruz. Öyle bir durumda da çevirmen hakkında araştırma yapmamız gerekiyor. Ben de bu yazıda böyle bir çelişkiden kurtulmak için 5 önemli klasik eseri hangi yayınevinden yani hangi çevirmenden okumamız gerektiğine dair önerilerde bulunacağım. Bu öneri sayısı ilerleyen vakitlerde daha da artacak.

1- Dostoyevski – Suç ve Ceza

Açıkçası Suç ve Ceza nedir, önemi nedir gibi soruları cevaplandırmayı düşünmüyorum. Hâlihazırda okurlar Suç ve Ceza gibi eserlerin ne olduklarını okumaya karar vermeden önce fazlasıyla duymuştur. Ayrıca bu türden eserlerde ortaya çıkan bir soru ise dolusuyla yayınevi tarafından yayımlanmış olmaları. Fakat Suç ve Ceza’da bizim için en önde; Ergin Altay çevirisi ile yayımlanmış İletişim Yayınları baskısı, ve Mazlum Beyhan çevirisi ile yayımlanmış Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları baskısı geliyor. Zor bir tercih gibi gözüktüğü bir gerçek. Çünkü iki çevirmen de Rus edebiyatı çevirilerinde önemli bir deneyime sahip çevirmenler. Rus edebiyatının en kült eserleri onların çevirilerinden çıkmış. Fakat ben, Mazlum Beyan’ın çevirisini daha başarılı buluyorum. Kaldı ki kendisinin Suç ve Ceza çevirisi de aşırı şekilde beğeniliyor. Eserin ruhunu tam anlamıyla yansıttığı bir gerçek. Ama bu Engin Altay çevirisi ile okuyan birinin kitabı tekrar okumasını gerektirmiyor çünkü o çeviri de oldukça başarılı. Fakat buradaki tercih hakkımı Mazlum Beyhan’dan yana kullanıyorum.

Tercih: Mazlum Beyhan, İş Bankası Kültür Yayınları

2- Denemeler – Montaigne

 Denemelerde karşımıza pek fazla alternatif çıkıyor fakat tüm alternatifler Sabahattin Eyüboğlu çevirisi yanında yok oluyor diyebilirim. Eyüboğlu, muhteşem çevirisi ile Montaigne’i insana sevdiriyor dersem yanlış olmaz. Ayrıca Ömer Hayyam severler de kendisini, yaptığı başarılı Ömer Hayyam çevirileri ile tanırlar. Denemeler’in hangisi çevirmenden okunacağına dair çok bir şey yazmak gerekmiyor. İlk cümlede söylediklerim birebir geçerli.

Tercih: Sabahattin Eyüboğlu, İş Bankası Kültür Yayınları

3- Genç Werther’in Acıları – Goethe

Herkesin okumak istediği, okuyamanların “Çok meth ettiler, ben de çok merak ettim ama bir türlü okuyamadım.” şeklinde beyanlara çok sık rastladığımız Genç Werther’in Acıları, çevirmen konusunda en titiz davranılması gereken eserdir. Yaptığım iyi bir araştırmanın ardından, benim de okuduğum Mahmure Kahraman çevirisinin en başarılısı olduğunu anladım. Can Yayınlarından çıkan Nihat Ülner çevirisi bir öneri olabilir gibi duruyor ama kesin olarak Mahmure Kahraman çevirisinin kitabın gerçek ruhunu yansıtan çeviri olduğunu düşünüyorum.

Tercih: Mahmure Kahraman, İş Bankası Kültür Yayınları

4. Vadideki Zambak – Honoré de Balzac

İlkokul belalımız bu esere karşı olan ön yargılarınızı kırdıysanız veya bu tarz ön yargılarınız hiç olmadıysa, sizi Tahsin Yücel çevirisi ile baş başa bırakıyorum. Birçok yayınevi tarafından çevrilen eserlerden biri olan Vadideki Zambak’ın, Can Yayınlarından başka büyük diye adlandırabileceğimiz bir yayınevinden baskısı yok. Bunun ana sebebi Tahsin Yücel’in oldukça başarılı olması olsa gerek.

Tercih: Tahsin Yücel, Can Yayınları

5- Büyük Umutlar – Charles Dickens

Büyük Umutlar da Can Yayınlarından başka, önemli yayınevlerinin yayımladıkları kitaplar arasına girmemiş durumda. Eğer baskısı devam etseydi size Boyut Yayıncılıkdan çıkan Nilgün Temen çevirisini önerecektim. Fakat maalesef baskısı devam etmiyor. Yine de size iki çeviriyi okumuş biri olarak önerebileceğim, Can Yayınlarından çıkan Nihal Yeğinobalı çevirisi. Hâlihazırda Büyük Umutlar’ı okumak için biçilmiş kaftan bir çeviri o.

Tercih: Nihal Yeğiobalı, Can Yayınları