E-Kitap Nedir? E-Kitap Almaya Değer mi?

Bugünden 6 sene önce Karavandaki Adam açılmıştı ve ilk blog yazılarını yazmaya başlamıştım. Ağırlığı genellikle e-kitaba veriyordum. Çünkü o dönemlerde ülkemizin yayın dünyasında e-kitap oldukça popüler bir hale gelmişti. Bazı yerli firmalar bu konuda girişimlerde bulunmuştu. Ve şöyle bir söylem ortaya çıkmıştı: Önümüzdeki yirmi yılda hatta belki daha uzun bir zamanda-, basılı kitap tümüyle yerini e-kitaba bırakacak, basılı kitap tarihe karışacak deniliyordu ama altı sene içinde işlerin tam böyle olduğunu söyleyemeyeceğim. En azından ben öyle tecrübe ettim. E-kitap hâlen popülerleşemedi. Hâlen oldukça az ve kısıtlı bir şekilde duruyor. Bu videoda hem sizlerle beraber e-kitabın geleceğini konuşacağız benim perspektifimden, Aynı zamanda yeni okurlar için e-kitap nedir? E-kitap okuyucu almaya değer bir şey mi gibi konulardan bahsedeceğiz.

İsterseniz başlayalım. E-kitap nedir? Basılı kitaplarla aralarında nasıl farklar var ondan bahsedelim. E-kitap elektronik kitabın kısaltılması. Popülerliği, 2007 yılında ortaya çıkmaya başladı. Aslında mazisi çok daha arkalara dayanıyor ama 2007 yılında Amazon, Kindle adı kitap okuyucuyu tanıttı ve ondan sonra hızla bir yükselişe geçerek basılı kitaba ciddi bir rakip olarak karşımıza çıktı. Ülkemizde popüler olmasıysa yaklaşık 2014 – 2013 yıllarını buldu. Çünkü o dönemlerde yeni girişimler ortaya çıkmaya başlamıştı. Ve parlak bir şekilde herkes e-kitabı konuşuyordu. Günümüze kadar geldiğimiz süreç içerisinde e-kitap, yeterince popüler oldu demek güç. Çünkü daha çok korsanda büyük bir arşiv barındırıyor ama yasal olarak almaya çalıştığımızda, bir yerlerden satın almaya çalıştığımızda karşımıza çok kısıtlı imkanlar çıkıyor. Kaldı ki e-kitap okuyucuların, ülkemizde satışa sunulan; sayıları çok yüksek değil. Bu da bir dezavantaj olarak duruyor. Peki, basılı kitapla, e-kitap arasında nasıl farklar var bunlardan bahsedelim. Adı üstünde, e-kitap -elektronik kitap- ve onu okuyabilmemiz için bir elektronik cihaza ihtiyacımız var. Nerelerde e-kitap okuyabiliriz: bilgisayarda okuyabiliriz, telefonumuzda okuyabiliriz, ya da bizzat ve en iyisi olarak bir e-kitap okuyucu alarak onda okuyabiliriz. Hepsinin avantajları dezavantajları var.

En başta bahsetmek gerekirse bilgisayarda ücretsiz bir şekilde okuyabiliriz. Bilgisayarda okuyoruz, peki telefonda? Telefonda da ücretsiz bir şekilde okuyabiliriz, uygulamalar var bunun için. Ücretliler de var ama aralarında genelde özellik farkları bulunuyor. Ama e-kitap okuyucuda artık satın almamız gereken bir cihaz ortaya çıkıyor. Tabii bilgisayar ve telefonu zaten halihazırda elimizde var varsayıyorum. Bir kere şu avantajları var: bir ekitap okurken, fontu değiştirebiliyoruz, yazı tipini. Bununla beraber… büyütebiliyoruz veya küçültebiliyoruz. Özellikle görme bozukluklarına sahip kimseler için çok avantajlı bir özellik. Bununla beraber arka planı değiştirebiliyoruz. Bu ne işe yarıyor? İşte sürekli beyaz zemine bakmak, hele ki televizyonda, -televizyonda da okunabilir gerçibilgisayarda veya telefonda okuyorsak, o beyaz gelen ışık bizi rahatsız etmeye başlıyor. onu siyah veya sepya denilen birazcık daha böyle kitap rengine benzeyen, bir renkle, kitap sayfası rengine benzeyen bir renkle değiştirebiliyoruz. Bu büyük bir avantaj. Notlar alabiliyoruz. bilmediğimiz kelimelere hemen oradan online olarak sözlükten bakabiliyoruz ve bu özellikler değişiyor. Neyle değişiyor? İşte, okuduğumuz cihazın içerisinde barınan uygulamanın fonksiyonlarıyla değişiyor. Farklı şeyler gelebiliyor ve eksilebiliyor bu bahsettiklerimden. Ama e-kitabın en avantajlı oluğu konum herhalde şeyde çıkıyor diye tahmin ediyorum: e-kitap okuyucuda. Çünkü normal telefonlarda olan, bilgisayarlarda olan hatta televizyonlarımızda olan ekranlardan farklı bir özelliği var. Emürekkep adında bir ekrana sahip Bu ekran, yapısı gereği bizim gözümüzü çok daha az yoruyor. Kitap okumayla, normal kağıttan okumayla aynı performansı veriyor diyebiliriz. Bir başka avantaj da şu: e-kitap şu arkamda gördüğünüz kütüphanelerin hepsini ufacık bir cihazda taşımanıza sebebiyet veriyor özellikle; kalın kitaplar okuyorsanız, hacmi büyük kitaplar okuyorsanız işte, 500 sayfalık, 1000 sayfalık kitaplar okuyorsanız, e-kitap burda çok avantajlı oluyor. Hemen artık cihazınızı ya da telefonunuzu yanınıza aldığınızda otomatikmen, istediğiniz her yere o kitabı taşıyabiliyorsunuz. Bunlar e-kitabın dikkate değer avantajlarından biri.

Bir başka avantaj, korsanı olarak söyleyebilirsiniz. İşte e-kitapta, dolusuyla kitabı korsan olarak alabiliyorum, daha doğrusu indirebiliyorum vs. diyebilirsiniz. Bunun bir etik boyutu var, Bunu tartışabiliriz, apayrı bir konu. Gelecekte korsan kitaba dair bir rehber yapmayı düşünüyoruz. Ama ben size çok daha farklı bir şey söyleyeyim. Kendimin de endişe duyduğu bir olay. Ben basılı bir kitabı okurken eğer o kitapta yazım hatasına, basım hatasına denk geliyorsam, birazcık böyle kitaptan soğuyorum. Düşünüyorum, acaba ya benim fark etmediğim yerlerde de başka hatalar var mı gözüme çarpmayan? Öyle mi okuyorum? Düşünün bunu işte güvendiğimiz yayın evlerinden okurken yaşadığımız sorunlardan biri. Elbette ki bilerek olan şeyler değil. Gözden kaçmalar oluyor. Sonraki basımlarda bunlar düzeltiliyor ama şöyle bir sorun var: korsan e-kitaplarda kimin düzenlediğini, kimin e-kitaba geçirdiğini bilmiyoruz. İçerisinde bir sayfa mı eksik, cümleler mi eksik, cümleler mi fazla ne değiştirildi, ne değiştirilmedi hiç bir fikrimiz yok. Ve onu okumaya kalktığımızda aslında belirsizlik ve kötü hazırlanmış bir e-kitap okuyoruz. Yayınevleri e-kitap çıkartmıyor mu? Çıkartıyorlar. Bunları işte, şu sıralar yayında olan bir çok e-kitap satıcı yer var, site var. Oralardan bizzat alabiliyoruz. Fiyat olarak aralarında bir fark var. E-kitap, birazcık daha ucuz ama çok fazla olduğunu söyleyemem. Zaten belki de e-kitabın ülkemizde büyümemesine sebebiyet veren yani yurt dışı kadar büyümemesine sebebiyet veren önemli unsurlardan biri fiyatının oldukça pahalı kalması. Elbette böyle söyleyince sanki hiç e-kitabın dezavantajı yokmuş gibi anlaşılıyor ama özünde bir çok dezavantajı var. Bunları sayayım. Birincisi ekran, evet. E-mürekkep önemli bir teknoloji. Okuma performansını oldukça iyi bir noktaya getiriyor ama telefondan vs .okuyorsanız, bir tabletten o zaman işler çok kötü oluyor. Çünkü gözünüze ciddi anlamda zarar vermeye başlıyor. Üstelik e-kitap okuyucunun da ekranı çok iyi değilse, her ne kadar artık günümüzde çok daha iyi ekranlar ortaya çıkmış olsa da halen bazı cihazların ekranları çok iyi değil. Onlarda pek okumak keyifli olmayabiliyor, onlarda okumak. Bir diğer olaysa, yanınıza aldınız cihazınızı bir gittiniz baktınız, şarjı yok. Haliyle kitap okuma işi rafa kalkabiliyor, eğer o anda şarja takma şansınız yoksa. Bu arada e kitap okuyucuların şarjı, aşağı yukarı hepsinin çok uzun süre gidiyor. Ama bu bitmeyeceği anlamına gelmiyor. Bir elektronik cihaza bağlı kalmak, ona mahkum kalmak oldukça kötü diye düşünüyorum. Tam burada aslında başka bir şey ortaya çıkıyor. O da şu: şimdi, basılı kitabı sevenlerin büyük bir çoğunluğunun vazgeçememe nedenlerinden biri duygusal bir bağ. İşte, kağıtla bir bağ kurmak sayfalarla, kitapla bir bağ kurmak. Bu elbette anlaşılabilir. Her ne kadar bir klişeye dönüşmüş olsa da. Bense daha önemli, en azından kendi açımdan ortaya çıkan bir şeyi söyleyeyim. Benim için kitap okumak; elektronik cihazlardan, o etrafımızı sarmış şeylerden bir nebze olsun uzaklaşmak anlamına geliyor. Onlara olan bağımlılığı yitirmek anlamına geliyor. Kendi iç dünyama, kendime dönmek anlamı taşıyor. Fakat bir şekilde, e-kitaptan da olsa kitap okumaya devam ettiğimde sanki yine oraya olan bağılılığım devam ediyor ve aklım yine orada kalıyor gibi. Birazcık arama ekranlarla mesafe koymak için basılı kitabın çok önemli olduğunu düşünüyorum. Belki sizin için de bu boyutu önemli bir noktayı oluşturabilir. Aşağı yukarı e-kitapla basılı kitap arasındaki farklar böyle. Daha fazlasını öğrenmek için blogtaki yazılara bakabilirsiniz. Onların linkini aşağıya koyacağım. Orada daha derli toplu ve ayrıntılı bir şekilde anlatmıştım.

Peki, bir e-kitap okuyucu almaya değer mi? Yani o kadar para vereceğimiz bir şey aldığımızda buna gerçekten değecek mi, basılı kitaba göre bizi daha iyi bir konuma koyabilecek mi? Bu konuda birazcık karamsarım çünkü ülkemizde şu an e-kitap okuyucuların fiyatları çok yüksek ve seçenekleri de oldukça az. O paraya sanki daha fazla basılı kitap alınabilir gibi. En azından şöyle 2-3 sene okuyacak kadar basılı kitap çıkar gibime geliyor. Bir ufak kütüphane oluşturulabilir ama e-kitabın haricinde mesela ben elektronik okuyucuya tekrar kitap okuyucuya ihtiyaç duyuyorum çünkü işte, okumam gereken makaleler oluyor, başka yazılar oluyor. Bunları bilgisayarın ekranından okumak, pek benim için randımanlı olmuyor. Haliyle onları e-kitap okuyucuya atarak oradan okumak çok daha yerinde oluyor. Peki, ülkemizde e-kitap ne durumda? Gelecekte basılı olarak baktığımız her kitabı e-kitap olarak bulabilecek miyiz? Fiyatlar daha makul seviyelere gelecek mi? Bu konuda birazcık karamsarım. Çünkü bazı herhalde aşılması gereken noktalar var. Bir kere e-kitap okuyucuların fiyatının birazcık daha uygun bir konuma gelmesi lazım. Bununla beraber e-kitap satışı yapan yerlerin farklı çözümler bulması lazım. Nasıl çözümler, örneğin müzik dinleme servislerinde 1 aylık abonelik ücreti veriyoruz ve ardından istediğimiz kadar şarkıyı dinleyebiliyoruz. Sesli kitapta bu var, işte film izleme portallarında bu var, Film-dizi izleme portallarında. Eğer kitapta da buna benzer bir sistem gelirse ki yurt dışında bunun örnekleri var. O zaman çok daha başarılı bir konuma geçebilir. Ama bunun için dediğim gibi yayın dünyasındaki herhalde şu anda hakim olmadığım için söyleyemiyorum ama aşılması gereken bazı sorunlar var. Belki çok ilerleyen dönemde, yani belki 4-5 yıl sonra, oturmaya başlar sistem diye düşünüyorum ama o zamana kadar, basılı kitap halen gücünü korumaya devam edecek. Hatta belki o zaman da korumaya devam edecek. Hem duygusal etkileşim hem de bir çok başka avantajıyla basılı kitap olduğu yerde duracak. Bana öyle geliyor. E-kitaba bir temel video olması bakımından bunları söyleyebiliriz. Belki, gelecekte e-kitap okuyucuları inceleyebilme şansımız olur. O zaman daha yakından bakarız onların özeliklerine birbirleri arasındaki farklara göz atmış oluruz. Önümüzdeki hafta, uzun zamandır devam etmeyen bir video serisi devam edecek: Karavandaki Kütüphane. Tekrar devam etme kararı aldık, Çünkü bizler de özledik. Sizlerin de özlediğini biliyoruz. Önümüzdeki hafta yeni bir Karavandaki Kütüphane bölümünde görüşünceye dek hoşça kalın. endinize dikkat edin.